Μάνος Αρβανιτάκης - Ποδολόγος - Επιστημονικός συνεργάτης του Ομίλου Βιοιατρικής

Η αξία του «σωστού» πελματογραφήματος
Τα τελευταία χρόνια η εξέταση του πελματογραφήματος κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές. Ο λόγος είναι απλός. Με μια πολύ απλή, γρήγορη και ανώδυνη εξέταση, ο ασθενής μπορεί να απαλλαγεί από χρόνιους πόνους σε διάφορα σημεία του σώματος του, προλαμβάνοντας την εξέλιξή τους. Άλλωστε το πελματογράφημα αφορά όλες τις ηλικίες ανεξαρτήτως πάθησης, βοηθά στην ποιότητα της καθημερινότητάς μας και ενδιαφέρει κυριολεκτικά όλους μας!

Τι είναι το πελματογράφημα;
Το πελματογράφημα ή κινητική ανάλυση βάδισης (στατική και δυναμική) είναι μία διαγνωστική ηλεκτρονική συσκευή που λειτουργεί χωρίς ακτινοβολία ή αδιενέργεια. Αποτελείται από χιλιάδες αισθητήρες οι οποίοι καταγράφουν και αναλύουν τη βάδιση σε δισδιάστατες και τρισδιάστατες γραφικές παραστάσεις και καθιστά αναγνωρίσιμες τις ανατομικές παραλλαγές και παθήσεις των κάτω άκρων. 
Το πελματογράφημα είναι μια αποτελεσματική εξέταση, που αναλύει την κατανομή των πιέσεων στα πόδια κατά τη στάση και τη βάδιση. Μας δίνει πληροφορίες για τις παθήσεις των κάτω άκρων, οι οποίες μπορεί να οφείλονται σε λάθος στάση του σώματος ή σε κακή μηχανική λειτουργία των ποδιών.

 
Τι μας οδηγεί στην εξέταση του πελματογραφήματος;
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής μας αναγκάζουν καθημερινά να πιέζουμε τον οργανισμό μας, προκειμένου να ανταπεξέλθουμε στις όλο και πιο αυξανόμενες ανάγκες. Αποτέλεσμα είναι, να νιώθουμε πόνους στη μέση, στα ισχία, στα γόνατα καθώς και στα πέλματα. Η πλατυποδία, η κοιλοποδία, η ραιβοποδία, η άκανθα πτέρνας, ο πόνος στα μετατάρσια, οι τύλοι (γνωστοί σε όλους κάλοι), η ανισοσκελία μπορεί να προκαλέσουν αφόρητους πόνους, που θα μας περιορίσουν στις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Οφέλη από την εξέταση του πελματογραφήματος:
Τα δεδομένα ενός στατικού πελματογραφήματος παρέχουν πληροφορίες σχετικά με:
 
1. Τις υψηλές πελματιαίες πιέσεις που ασκούνται στο πέλμα, καθώς και τον μέσο όρο αυτών
2. Την ισορροπία του ασθενούς (stabilometry) σε σχέση με το κέντρο βάρους του σώματος του, ή για το κάθε πόδι ξεχωριστά,
3. Την επιφάνεια στήριξης,
4. Την θέση που βρίσκεται η πτέρνα (βλαισότις) σε σχέση με το πρόσθιο τμήμα του ποδιού, τον φόρτιση της ποδικής καμάρας κα.
 
Ανάλογα με το λογισμικό, υπάρχει η δυνατότητα να μετρηθούν αποστάσεις ή ακόμα και γωνίες μεταξύ αξόνων της προτίμησης του εξεταστή, ενώ υπάρχουν δισδιάστατες και τρισδιάστατες απεικονίσεις.
 
Πληθώρα είναι και τα δεδομένα από την δυναμική μέτρηση (εικόνα 2) όπου εκτός από τα παραπάνω, δίνεται επιπλέον ανάλυση, σχετικά με:
 
1. Τον χρόνο παραμονής των πελματιαίων πιέσεων
2. Κινηματογραφική ανάλυση του βηματισμού
3. Κατηγοριοποίηση του βηματισμού σε φάσεις (gait cycle)
4. Τον μέσο όρο των πελματιαίων πιέσεων σε γραμμή (COP line)
5. Ανάλυση και σύγκριση μεταξύ βηματισμών
6. Επιμέρους ανάλυση για οποιαδήποτε ανατομική περιοχή.
 
Ευπαθείς ομάδες
Τα δεδομένα που λαμβάνονται από την μέτρηση των πελματιαίων πιέσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση καθώς και για τους μετέπειτα χειρισμούς (θεραπεία) σε ασθενείς με μεγάλη ποικιλία διαταραχών του ποδιού, που συνδέονται με νευρολογικές ή/και μυοσκελετικές δυσλειτουργίες οι οποίες προσβάλλουν παιδιά και ενήλικες.

- Τα παιδιά αποτελούν μία από τις πιο ευαίσθητες ομάδες. Οποιοδήποτε πρόβλημα και αν έχουν, σχετικό με την μηχανική των κάτω άκρων, είναι αντιμετωπίσιμο. Επειδή βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης, τα οστά τους είναι εύπλαστα, δηλαδή δεν έχουν οστεοποιηθεί ακόμα και έτσι υπάρχει περιθώριο να βελτιωθεί η μηχανική του ποδιού τους και κατά συνέπεια ολόκληρου του σώματος τους.

- Εξίσου ευαίσθητη ομάδα είναι και οι αθλητές. Οι καθημερινές προπονητικές απαιτήσεις οδηγούν σε υπερβολική καταπόνηση των κάτω άκρων. Ειδικότερα αν υπάρχει  κάποιο εμβιομηχανικό πρόβλημα, δηλαδή λανθασμένη κίνηση των κάτω άκρων κατά τη βάδιση, ο τραυματισμός, το διάστρεμμα, ή η χαμηλή απόδοση είναι μερικές από τις συνέπειες. Εξαιτίας της σωματικής καταπόνησης των αθλητών, είναι εύκολο να τραυματιστούν και να οδηγηθούν σε αναγκαστική αποχή από το προπονητικό στίβο. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε μείωση της απόδοσής τους. Κάνοντας όμως την εξέταση του πελματογραφήματος, μπορούν να θωρακίσουν την υγεία τους, βοηθώντας τα άκρα τους να λειτουργήσουν σωστά, ώστε να αποφευχθούν τραυματισμοί και ταυτόχρονα να δώσουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους, χωρίς να τους «κρατά πίσω» η λάθος μηχανική του ποδιού.

- Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη: Μεταβολικές παθήσεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης επιφέρουν επιπλοκές στον άκρο πόδα. Ο εντοπισμός των πελματιαίων πιέσεων θεωρείται ύψιστης σημασίας για τον περιορισμό των εξελκώσεων και κατ’ επέκταση των ακρωτηριασμών.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ
- Στον χειρουργικό τομέα: Πελματογράφημα γίνεται πριν την επέμβαση και κατόπιν αυτής (μετά το στάδιο σχετικής αποκατάστασης) για ακόμη πιο ολοκληρωμένη εικόνα του θεράποντος ιατρού, ιδιαίτερα όταν οι επεμβάσεις γίνονται στις περιοχές των μεταταρσίων και των δακτύλων, όπου πλέον οι φορτίσεις θα είναι διαφορετικές.
- Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα: λόγω των δυσμορφιών που προκαλεί στα πέλματα.
- Στη νευρολογία: σε παθήσεις που προσβάλουν την παρεγκεφαλίτιδα και την ισορροπία.
- Στην τραυματολογία: Μετά από κατάγματα, διαστρέμματα, κλπ

Ποιος «αποκρυπτογραφεί» το πελματογράφημα;
Εξίσου σημαντικό στοιχείο για την φροντίδα των κάτω άκρων είναι η σωστή και έγκυρη διάγνωση του πελματογραφήματος. Η υπεύθυνη διάγνωση πρέπει να γίνεται μόνο από ειδικούς της υγείας των κάτω άκρων, δηλαδή από ορθοπεδικούς, φυσιάτρους, φυσικοθεραπευτές και ποδολόγους - ποδιάτρους. Δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε να διαβάσει και να αξιολογήσει την εξέταση και πολύ περισσότερο να αποφασίσει τι είδους πέλμα θα κατασκευάσει και  από τι υλικό. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται από τους ποδολόγους - ποδιάτρους είναι ηλεγμένα και πιστοποιημένα (CE) και το βασικότερο, είναι εξατομικευμένα.

Τέλος, η επιμέλεια της κατασκευής των ορθωτικών πελμάτων φέρει την υπογραφή του ειδικού, ο όποιος υποχρεούται να έχει πτυχίο πανεπιστημιακού επιπέδου με γνώσεις πάνω στην ορθωτική και να υπάγεται στην νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κατασκευή ιατροτεχνολογικού υλικού.

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί στο έντυπο του Ομίλου Βιοιατρικής - Μάρτιος - Μάιος 2018

Μάνος Α. Αρβανιτάκης
Ποδολογος-Ποδιατρος
Πρ. Ελληνικού Συλλόγου Ποδολογων-Ποδιατρων
ΜSc, BSc Hons Podiatry MPS
State Registered Podiatrists No. 13275
Τέως Επιστ. Συνεργάτης της Manchester United F.C
Τ. Επιστημονικός συνεργάτης της Π.Α.Ε Ολυμπιακού